Benchmarking và Phân tích thị trường: Công cụ không thể thiếu của Business Analyst

Trong quá trình phân tích và ra quyết định, Business Analyst (BA) không chỉ dựa vào dữ liệu nội bộ mà còn cần "soi gương" ra bên ngoài – nhìn vào thị trường, đối thủ và các tiêu chuẩn ngành. Đó là lúc kỹ thuật Benchmarking và Market Analysis (Phân tích thị trường) theo chuẩn BABOK® v3.0 phát huy sức mạnh.
✅ Vậy Benchmarking là gì?

Benchmarking là kỹ thuật dùng để so sánh hiệu suất, quy trình, hoặc năng lực của tổ chức mình với các đối tượng bên ngoài như:

• Đối thủ cạnh tranh,
• Doanh nghiệp dẫn đầu ngành,
• Hoặc các chuẩn mực (best practices) trong ngành.

➡ Mục tiêu là tìm ra khoảng cách (performance gap) và học hỏi để cải thiện.
Ví dụ thực tế:
Một công ty giao hàng nội thành muốn cải thiện thời gian giao. Sau khi khảo sát, họ thấy:

• Giao hàng tiêu chuẩn của họ đang mất 2 ngày.
• Trong khi đó các đối thủ (GHN, Ahamove) chỉ mất <12 giờ.

→ Từ đó, họ nhận ra cần:

• Tối ưu thuật toán phân tuyến,
• Tăng điểm trung chuyển ở các quận,
• Và dùng app tự động hóa điều phối đơn.

✅ Kết quả: giảm 35% thời gian giao hàng trong 3 tháng.
✅ Market Analysis là gì?
Market Analysis là kỹ thuật phân tích thị trường để:

• Hiểu nhu cầu và hành vi khách hàng,
• Nắm bắt xu hướng ngành,
• Định vị sản phẩm/dịch vụ,
• Và đánh giá tiềm năng cạnh tranh.

 Ví dụ thực tế:
Một công ty viễn thông muốn tung ra dịch vụ kế toán số cho hộ kinh doanh. Để tránh đi “lệch hướng”, họ tiến hành Market Analysis và phát hiện:

• Nghị quyết 68/NQ-CP khuyến khích hộ kinh doanh nộp thuế qua mạng.
• Tỷ lệ sử dụng Zalo trong nhóm khách hàng này > 90%.
• Đa số người dùng muốn không cần cài phần mềm, chỉ cần trên điện thoại.

➡ Nhờ đó, công ty thiết kế giải pháp:

• Kế toán điện tử tích hợp ngay trên Zalo mini app,
• Hỗ trợ nộp thuế điện tử,
• Và có chatbot hướng dẫn sử dụng tự động.

Sản phẩm ra mắt thành công và đạt >10.000 người dùng chỉ sau 3 tháng.
✅ Checklist: Khi nào nên dùng Benchmarking?

• Bạn cần so sánh hiệu suất hoặc quy trình hiện tại với doanh nghiệp khác?
• Bạn đang tìm cách cải tiến quy trình nội bộ hoặc sản phẩm hiện có?
• Có yêu cầu từ cấp quản lý về việc xác định khoảng cách hiệu suất (gap) với chuẩn ngành?
• Bạn muốn học hỏi thực tiễn tốt nhất (best practices) từ đối thủ hoặc tổ chức thành công?
• Bạn cần lập báo cáo đề xuất có dữ liệu đối chiếu bên ngoài để thuyết phục?

✅ Checklist: Khi nào nên dùng Market Analysis?

• Bạn chuẩn bị ra mắt sản phẩm/dịch vụ mới và muốn hiểu rõ thị trường mục tiêu?
• Bạn cần đánh giá nhu cầu, hành vi và thói quen của khách hàng tiềm năng?
• Bạn đang xây dựng chiến lược cạnh tranh hoặc định vị sản phẩm?
• Bạn cần hiểu đối thủ đang phục vụ ai, bằng cách nào, công nghệ gì?
• Bạn muốn phân tích xu hướng ngành, sự thay đổi trong chính sách, công nghệ hoặc mô hình kinh doanh?

 ✅ Checklist: Khi nào nên kết hợp cả hai kỹ thuật?

• Bạn đang viết business case hoặc đề xuất đầu tư/dự án, cần số liệu cả từ bên trong và ngoài?
• Bạn muốn đánh giá đầy đủ thị trường + so sánh với năng lực nội bộ trước khi ra quyết định lớn?
• Bạn cần chứng minh giải pháp của mình khả thi, cạnh tranh và có cơ sở thực tiễn?

Kết luận
Dù bạn là Business Analyst, Product Owner hay người làm chuyển đổi số, Benchmarking và Market Analysis là bộ đôi "soi gương và nhìn xa", giúp bạn:

• Đánh giá đúng thực trạng,
• Biết mình đang ở đâu,
• Và ra quyết định có dữ liệu và chiến lược.

Đừng chỉ "phán đoán theo cảm giác" – hãy để thị trường và dữ liệu giúp bạn phân tích chính xác!